TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu’nda, Tarım ve Orman Bakanlığı’nın bütçe teklifi görüşmeleri sürüyor. CHP İzmir Milletvekili Rahmi Aşkın Türeli, bütçeye ilişkin şunları söyledi:
"Üretimin çok olduğu yıllarda fiyat aşağı düşüyor, talep-arz dengesizliği var. Bu yüzden de dünyanın bütün ülkeleri tarımı destekliyorlar. Avrupa Birliği'nin ortak bütçesini üçte biri tarıma ayrılıyor. Bugün dünyanın en gelişmiş ülkeleri, Amerika Birleşik Devletleri, Avrupa içinde Fransa, Danimarka'sı, Hollanda'sı. Bunların hepsi de ciddi anlamda tarıma destek veriyorlar. Çiftçilerine ve hayvancılarına. Çin, Afrika'da yerler kiralamış, tarımsal arazi kiralamış. Orada üretim yapıyor. Hem gıda ihtiyacını karşılıyor, hem o anlamda ihracat yapıyor. Fakat ilginçtir. Türkiye ölçeğinde tarımın son derece sahipsiz olduğunu görüyoruz. Tarımın milli gelir içindeki payı yüzde 5.5-6. Ama istihdam içindeki payı yüzde 15-16 seviyesinde. Yani çalışanların yüzde 15'i çalışıyor. Ama katma değeri aslında bu da sektörün ne kadar akıntılı olduğunu gösteriyor. Belki tarımın katma değeri içindeki payı diğer sektörler daha hızlı büyüdüğü için artıyor ama birbirine yakın bir oran var.
“TARIMDA ÇALIŞANLARIN YÜZDE 80'İ KAYIT DIŞI ÇALIŞIYOR"
İhracat 319 milyar dolar, ithalat 315 milyar dolar. Dış denge, dış fazla sadece 4.3 milyar dolar bir fazla var ve onu kendi içinde gıda ürünleri ve tarımsal ham maddeler diye ayırırsanız, gıda ürünlerinde fazla var fakat tarımsal ham maddelerde Türkiye çok ciddi bir ithalatçı konumunda. Yani tarım sizin sunuşunuzda yaptığınız gibi parlak bir görüntü sergilemiyor. Hem ekonomi içindeki rakamlar var. Kayıtdışılığın en yüksek olduğu sektör Türkiye'de. Tarımda çalışanların yüzde 80'i kayıt dışı çalışıyor. Ücretsiz aile işçiliği, özellikle kadın iş gücü açısından son derece belirleyici ve ciddi bir problem.
"SEBZE VE MEYVEDE İHRACATÇI BİR KONUM VAR AMA ONUN DIŞINDA TEMEL SEKTÖRLERDE TÜRKİYE'YE İTHALATÇI"
Sorunlar açısından geldiğimizde şunu görüyoruz. Kendi kendine yeterlilik diye bir durum yok. Hububatta, yağlı tohumlarda ve kırmızı ette Türkiye'ye ithalatçı konumunda. Sebze ve meyvede ihracatçı bir konum var ama onun dışında temel sektörlerde Türkiye'ye ithalatçı. TÜİK'in rakamları var en son. Buğday yüzde 87,3. Yani yurt içi üretimle talebin ne kadarının karşılandığı. Arpa yüzde 66.8, mısır yüzde 76.6, pirinç yüzde 75.4, ayçiçeği yüzde 59.6, soya yüzde 6. Yani bu bunların hiçbirinde Türkiye kendi kendine yeterli değil.
"TÜRKİYE'NİN ÇİFTÇİSİ GİTTİKÇE YOKSULLAŞIYOR"
Girdi fiyatlarının çok arttığı, ürün fiyatlarının ona yetişmediği bir pozisyonda Türkiye'nin çiftçisi gittikçe yoksullaşıyor. Üretici kazanmıyor tüketici de pahalıya yiyor. Yani bu şunu gösteriyor aslında. Üreticiden tüketiciye gelen zincirdeki fiyat farklarına, ticari marjlara perakende ve toptan ticaret kesimi el koymuş durumda. Yani halciler, süpermarketler. Böyle bir çarpık yapı var.
"ÇİFTÇİ DEVLETTEN 16 MİLYAR LİRA MAZOT DESTEĞİ ALIYOR AMA MAZOT KULLANIRKEN 46 MİLYAR LİRA VERGİ ÖDÜYOR"
Tarımda planlama yok. Arz açığı olan ürünlerin Türkiye'de üretilmesi gerekirken hiçbir planlama olmadan, tamamen piyasaya bırakılmış. O sene ürün çok iyi para ederse bir sonraki sene herkesin o ürünü ürettiği bir yapı var. Kuraklık çok ciddi bir problem. Tarımsal destekleme politikaları istikrarsız. Tarımsal destekler yetersiz. Bu sene önümüzdeki sene için toplam 91.5 milyar liralık bir tarımsal destekleme var. Devletin rakamlarını veriyorum. Mazot desteği 16.1 milyar lira. Ben de bir hesap yaptım. Çiftçi bir yılda yaklaşık 3 milyar litre mazot kullanıyor. Çiftçi devletten 16 milyar lira mazot desteği alıyor ama mazot kullanırken 46 milyar lira vergi ödüyor."
