I. ADLİ TATİL NEDİR?
Adli
tatil, mahkemelerde görülen yargısal işlem, faaliyet ve duruşmaların kısmen
durduğu döneme tekabül etmektedir. Bu noktada ifadelerin özenle seçilmesi ve
itinayla kaleme alınması zaruret arz etmektedir. Zira adli tatil günlerinde,
adliyeler kapalı olmayıp, aksine suç duyuruları alınmakta ve elbette dava
dilekçeleri kabul edilmektedir. Aksi yöndeki algılarla düşünceler doğru olmayıp;
adli tatil sürecinde kural olarak duruşma yapılmamakta, adli tatil sürecinde
yargısal faaliyetler istinai haller dışında durmakta ve bu sürecin elbette
sürelere de etkisi bulunmaktadır. Açıklanan hususların yanı sıra adli tatile
ilişkin olarak hukuk yargılamaları, ceza yargılamaları ve idari yargı bakımından
farklı kanunlarda önemli düzenlemeler mevcuttur.
II.
HUKUK MUHAKEMELERİ KANUNU YÖNÜNDEN DEĞERLENDİRME
A.
Düzenlemenin Yeri
Adli
tatil, 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu madde 102-104’de düzenleme alanı
bulmaktadır.
B.
Adli Tatil Ne Zaman Başlamakta ve Ne Zaman Sona Ermektedir?
HMK
m. 102 uyarınca; adli tatil, her yıl yirmi temmuzda başlamakta ve otuz bir
ağustosta sona ermektedir. Yeni adli yıl, bir eylülde başlamaktadır.
C.
Adli Tatilde Görülen Dava ve İşler
HMK
m. 103 gereği; ihtiyati tedbir, ihtiyati haciz ve delillerin tespiti gibi
geçici hukuki koruma, deniz raporlarının alınması ve dispeçci atanması
talepleri ile bunlara karşı yapılacak itirazlar ve diğer başvurular hakkında
karar verilmesi; her çeşit nafaka davaları ile soybağı, velayet ve vesayete
ilişkin dava ya da işler; nüfus kayıtlarının düzeltilmesi işleri ve davaları; hizmet
akdi veya iş sözleşmesi sebebiyle işçilerin açtıkları davalar; ticari
defterlerin kaybından dolayı kayıp belgesi verilmesi talepleri ile kıymetli
evrakın kaybından doğan iptal işleri; iflas ve konkordato ile sermaye
şirketleri ve kooperatiflerin uzlaşma suretiyle yeniden yapılandırılmasına
ilişkin işler ve davalar; adli tatilde yapılmasına karar verilen keşifler; tahkim
hükümlerine göre, mahkemenin görev alanına giren dava ve işler; çekişmesiz
yargı işleri; kanunlarda ivedi olduğu belirtilen veya taraflardan birinin
talebi üzerine, mahkemece ivedi görülmesine karar verilen dava ve işler, adli
tatilde görülebilmektedir.
Ancak
tarafların anlaşması hâlinde veya dava, bir tarafın yokluğunda görülmekte ise,
hazır olan tarafın talebi üzerine, belirtilen iş ve davalara bakılması, adli
tatilden sonraya bırakılabilmektedir.
Adli
tatilde, belirtilenler dışında kalan ve adli tatile tabi olan dava ve işlerle
ilgili olarak verilen dava, karşı dava, istinaf ve temyiz dilekçeleri ile
bunlara karşı verilen cevap dilekçelerinin ve dosyası işlemden kaldırılan
davaları yenileme dilekçelerinin alınması, ilam verilmesi, her türlü tebligat,
dosyanın başka bir mahkemeye, bölge adliye mahkemesine veya Yargıtaya
gönderilmesi işlemleri de yapılabilmektedir.
D.
Adli Tatilde İstinaf ve Yargıtay İncelemeleri
Adli
tatile ilişkin HMK m. 102-104 hükümleri, bölge adliye (istinaf) mahkemeleri ile
Yargıtay incelemelerinde de uygulanmaktadır.
E.
Adli Tatilin Sürelere Etkisi
Adli
tatile tabi olan dava ve işlerde, 6100 sayılı HMK’nun tayin ettiği sürelerin
bitişinin adli tatil sürecine rastlaması halinde; süreler, ayrıca bir karara
gerek olmaksızın adli tatilin bittiği günden itibaren bir hafta uzatılmış sayılmaktadır.
III.
CEZA MUHAKEMESİ KANUNU YÖNÜNDEN DEĞERLENDİRME
A.
Düzenlemenin Yeri
Adli
tatil, 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 331. maddesinde düzenleme alanı
bulmaktadır.
B.
Adli Tatil Ne Zaman Başlamakta ve Ne Zaman Sona Ermektedir?
CMK
m. 331 uyarınca; adli tatilde, ceza işlerini gören makam ve mahkemeler, her yıl
bir eylülde başlamak üzere, yirmi temmuzdan otuz bir ağustosa kadar çalışmaya
ara vermektedir.
C.
Adli Tatilde Görülen Dava ve İşler
Soruşturma
ile tutuklu işlere ilişkin kovuşturmaların ve ivedi sayılacak diğer hususların
tatil süresi içinde ne suretle yerine getirileceği, Hâkimler ve Savcılar Yüksek
Kurulu’nca belirlenmektedir.
D.
Adli Tatilde İstinaf ve Yargıtay İncelemeleri
Bölge
adliye (istinaf) mahkemeleri ile Yargıtay, adli tatil sürecinde yalnız tutuklu
hükümlere ilişkin veya Meşhud Suçların Muhakeme Usulü Kanunu gereğince görülen
işlerin incelemelerini yapmaktadır.
E.
Adli Tatilin Sürelere Etkisi
Adlî
tatile rastlayan süreler işlememekte ve bu süreler, tatilin bittiği günden
itibaren üç gün uzatılmış sayılmaktadır.
IV.
İDARİ YARGILAMA USULÜ KANUNU YÖNÜNDEN DEĞERLENDİRME
A.
Düzenlemenin Yeri
Adli
tatil, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 61. ve 62 maddelerinde
düzenleme alanı bulmaktadır.
B.
Adli Tatil Ne Zaman Başlamakta ve Ne Zaman Sona Ermektedir?
İYUK
m. 61/1 uyarınca; bölge idare, idare ve vergi
mahkemeleri, her yıl bir eylülde başlamak üzere, yirmi temmuzdan otuz bir
ağustosa kadar çalışmaya ara vermektedir. Ancak, yargı çevresine dahil olduğu
bölge idare mahkemesinin bulunduğu il merkezi dışında kalan ve sadece bir idare
veya bir vergi mahkemesi bulunan yerlerdeki idari yargı mercileri, çalışmaya
ara vermeden yararlanamamaktadır. Bu mahkemeler, 62. maddede yer alan nöbetçi
mahkemelerin görevlerine ilişkin sınırlamaya tabi olmaksızın görevlerine devam
etmektedir.
C.
Adli Tatilde Görülen Dava ve İşler
Çalışmaya ara verme süresi içinde; bölge idare mahkemesi
başkanının önerisi üzerine, Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu’nca, birden
fazla idari yargı mercii olan yerlerde idare veya vergi mahkemeleri başkan ve
üyeleri arasından görevlendirilecek yeteri kadar hâkimin katıldığı bir nöbetçi
mahkeme; bölge idare mahkemeleri için ise, bölge idare mahkemesi başkanının
önerisi üzerine, Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu’nca, tüm daire başkan ve
üyeleri arasından görevlendirilecek yeterli sayıda nöbetçi daire kurulmakta ve
bu dönemde karşımıza nöbetçi mahkeme çıkmaktadır.
Nöbetçi mahkemenin görevleri, İYUK m. 62’de düzenlenmekte olup; çalışmaya
ara verme süresi içinde nöbetçi mahkemede, yürütmenin durdurulmasına ve
delillerin tespitine ait işler ile kanunen belli süre içinde karara bağlanması
gereken işler görülmektedir.
D.
Adli Tatilin Sürelere Etkisi
İYUK’nda yer alan sürelerin bitişinin,
çalışmaya ara verme zamanına rastlaması halinde; bu süreler, ara vermenin sona
erdiği günü izleyen tarihten itibaren yedi gün uzamış sayılmaktadır.
V. ADLİ TATİLDE İCRA DAİRELERİNİN DURUMU
İcra daireleri mahkeme değildir ve adli tatil, icra dairelerinin
iş ve işlemleri yönünden geçerli değildir. Bu sebeple icra daireleri, adli
tatil olgusundan etkilenmeksizin icra takiplerini almakta ve icra takip işlemleri
ile sair iş ve işlemler yapılmaktadır. Adli tatilin, icra dairelerinin görev
alanına giren sürelere etkisi yoktur. Bu süreçte süreler durmamakta ve işlemeye
devam etmektedir.
VI. ADLİ TATİL VE ARABULUCULUK BAŞVURULARI
Adli tatilde arabuluculuk başvuruları yapılabilmekte ve arabuluculuk
bürolarına yapılan başvurular kabul edilmektedir.
LL.M.
Av. Uzm. Arb. AYŞEN GÜZEL
YORUMLAR