SİSTEMATİK OLARAK DUYARSIZLAŞIYORUZ

Güne bir melodiyle uyandım. İkamet ettiğimiz evin yakın lokasyonundaki bir okulun çevresindeki binalara, ardından arkasındaki tepelere çarpan öğrenci teneffüsüne çıkma zili sesinin, rüzgarın peşinden sürüklenip açık pencereden içeriye girmesi ile algıladığım, bir parçanın yakaladığım tınısıydı bu. Az sonra o tını beni bildiğimi düşündüğüm ama tam olarak niçin böyle hissettiğimi anlamlandırmadığım bir anı ile bulaştıracaktı.

Bir sesin etkisine bu kadar yer vermemin sebebi ise; dün gece evin içine yayılan bizimle yaşamasına alışkın olmadığımız bir koku ile günü kapatmış olmamızdı sanırım.

Mesele burada bitmedi. Bugün yolculuğumuzun mümkün kıldığı ilk mekana uğradığımızda, servis edilen bölümün yanındaki çocuk parkındaki müzikli oyuncağın 30 saniyede bir çıkardığı ses sabah duyduğum sesle eşleşti. Sesin her çıkışı "hatırla" "hatırla" "ama hadi hatırla" diyordu. Sanki zihin süre ile yarışır gibi tahakküm altındaydı. Peki bağlama eklenen kokuya ne demeli, evdeki o kokuyla bağlantıyı kurmak için adeta bellek teyakkuza geçti.

Farkedince, durmak, düşünmek, duygulanmak ve bende olup biteni, içimde yankılananını duyumsamak! Hızına yetişmeye çalıştığımız, yavaş olunca kınandığımız, dışlandığımız düzene inat, en son ne zaman yaptığımızdan emin olamadığımız, ne kadar çok şeyi kaçırdığımızı farketme riskini de içinde barındırır, o sebeple ötelenir.

Duyarlı olmak, duyu organları yoluyla, görme, işitme, koklama, dokunma, tat alma eylemi ile gelen bilgilere bedensel, zihinsel, ruhsal yolla normal dışı sayılabilecek reaksiyonlar vermek. Duyarlı olma davranışı süreğen olan bireyler için "duyarlı insan" hassasiyet duydukları nesne ile anıldıklarında "...(konuya)duyarlı" deriz.

Duyarlı olma meselesi kişinin yaşam konforunu bozuyor gibi yorumlansa da, bedensel, zihin ve ruh sağlığının sigortası gibidir duyarlılık. Örneğin, fiziksel olarak vücudunuz yediğiniz bir besine reaksiyon verdiğinde, aslında temelde çözümlemeniz gereken bir metabolik problem konusunda sinyal veriyor demektir. Benzer şekilde, kronik bir baş ağrısı, tedaviye götüren, bir hastalığın erken yanıt sisteminin bir parçasıdır. Bazen duygusal problemin ruhsallaşmaya izin vermeden bedenselleşmesi ve somatik etkisini yaşar kişi ağrı ile. Yani duyarlı olmak, duyarlı olunan her durumda ortaya çıkan semptomları doğru okumak içindir. Krize dönmeden önleyicilik için de şarttır.

Gözünüzün görüp ruhunuzun reddettiği, sizi insan olarak kendi insanlığınızla, kırılganlığınızla, incinmişliğinizle buluşturan anları durdurup; duyumsamaya devam etmek, gözünüzden süzülen gözyaşınız sizi dayanıksız ve güçsüz yapmaz, daha fazla insan yapar.

Sistematik duyarsızlaştırma, bir nesneye gösterilen korku tepkisinin, o nesneye ve daha fazla yoğun korku duyulan haline aşama aşama, yoğunlaştırılmış imajinasyon yolu ile maruz bırakarak, o korku tepkisine verilen yanıtın zayıflatılmasını içeren terapi yöntemidir. Varolan rollerimizde, iletişimi ve işlevimizi sürdürmemize engel teşkil eden aşırı korkma hali, sistematik olarak duyarsızlaştığımız insanlık dramları için istendik bir durum değildir.

Sistematik olarak şiddet haberlerine, romantize edilmiş, magazin kokan şiddet söylemlerine; yaşanan kriz ve travmatik yaşam olaylarının süslü manşetlerine maruz kalmak; hayal gücünün sınırsızlığını yansıtan basılı ve sosyal medyanın fantezi dolu havuzuna dalmak gerçeklikten ve daha azı ile yetinmeyen, ödül mekanizması ile çalışan, her keresinde daha fazlasını isteyen, beynin dopamin sisteminin arınmaya ve ehlileşmeye ihtiyacı var, insan kalabilmek için.

Duyarlı olduklarımızla sınandığımız kadar, ki orası gelişim hedefinizi söyler;
duyarsız olduklarımızın bedelini, hasar tespiti yapmaya vakit kalmadan misli ile ödüyor olmamak dileğiyle.

Gülnur İpin Harbek
Uzm. Klinik Psikolog
@uzm.psk.gulnuripinharbek
[email protected]