YAPAY ZEKA YAPAY ALGI...

Robotlar hayatımızı ele mi geçirecek, robotlar işimizi elimizden mi alacak, robotların fişini çekmezsek robotlar mı bizim fişimizi çekecek? Yapay zeka üretiminin hayatımıza girmesi ile süregelen, endişelerin uzantısı olan benzer soruları sorarken buluyoruz kendimizi.

Türkiye'nin ve Dünya'nın ilk insansı robot fabrikası Akın Robotics'in ürettiği, sosyal paylaşım platformu üzerinden iletişim kuran Mini Ada ile tanışmış olmalısınız. Çünkü o youtube kanalı olup videoları ile abonelerine ulaşan robot teknolojisi. Kim, bu kadar bilgi ve beceriye sahip olması dışında akılcı esprileri ile binlerce aboneye sahip olmak istemez ki.

Ya da Fütürist Ufuk Tarhan'ın sözünü ettiği, Güney ve Kuzey Kore sınırını korumak için belli mesafeden 'eller yukarı' dedikten sonra istediği güvenlik yanıtını alamayınca ateş eden yapay zeka Luna bilim kurgu sahnesinin bir ürünü değil.

O zaman yukarıdaki sorulara yapay zeka öfkelenebilir mi, duygulanabilir mi, empati kurabilir mi, aşık olabilir mi, yaratıcı olabilir mi ya da inanç geliştirebilir mi sorularını ekleyerek zihnimizi zorlayalım.

Üsküdar Üniversitesi öğretim üyesi, davranış ve sağlık bilimleri alanında çalışmalarını sürdüren Prof. Dr. Sinan Canan'ın dediği gibi, bu soruları soruyorsak yapay zeka bilinçli davranır mı sorusunu da sormalıyız. Yani yaptıklarının farkında mı, yaptıklarını değerlendirebilecek ve yeniden yapılandırabilecek metakognitif beceriye sahip mi? Ne düşündüğünü düşünüyor mu? Kendi bilincini yaratan bir varlık mı?

Varolan ya da yüklenen algoritma dışında iş, eylem üretmesini beklemiyoruz aslında yapay zekanın. Yani bir robota ev temizliğinin kodlarını yüklerseniz, öğrenmeyle harika bir ev temizleyen robot olur ancak çıkıp bahçeyi temizleyemez çünkü bahçeyi tanımaya ya da bahçedeki dökülen yaprakları temizlemeye dair kodları yoktur. Hangi etkiyi almak istiyorsak o işin kodlarını yüklenir.

Kodlama derslerinde kullanılmak üzere Türk yazılım mühendisleri tarafından üretilen Sanbot'un aynı zamanda hem kodlama öğretmeni hem de rehber öğretmen olarak kullanılması amaçlanmıştır. Çocukların sorunları, korkuları, duygudurumları, eğitimle ilgili düşünceleri, yeteneklerini, ilgilerini analiz edip rehber öğretmene rapor verecek olan bir yazılımdan bahsediyorum. İnsanın hangi duygudurumunda nasıl davranacağı, jest mimikleri ile kodlandığında o kişiye verilecek destekleyici rehberlik yanıtı da kodlara eklersiniz. Tıpkı, film yıldızlarının ya da bilim insanlarının prototipini yapan, o kişinin nerede, ne zaman, nasıl jest mimik, ses tonu kullandığını ve dil süreçleri ile vereceği tepkileri kopyalayan Hanson Robotics'in ürettiği yapay zeka teknolojileri gibi.

Hangi giyim tarzını beğeneceğimiz moda algoritmasına bağlı reklamlar, hangi ünlü gibi giyineceğimizi seçtirten ürün yerleştirmelerinin olduğu filmler, hayali çizilen ve illlaha sadakatsizlik ile sonuçlanmasını beklediğimiz alıştığımız algoritması sıralı karelerle verilen aşkları çağrıştırıyor mu bu durum. Kim yakışıklı, kim güzel, kim çok aşık, hangisi efsane aşk, hangisi idealize cinsellik, hangisi tutkulu birliktelik, kafamıza yerleştirilmiş şablonların yokluğunu yoksunluğunu yaşamadığınızı mı söylüyorsunuz.

Bu çağrışım beni yönetmen Alex Proyas 2004 yapımı orjinal ismi 'I robot' filmine götürdü. Dedektif rolüyle Will Smith, emniyet gücü olarak kullanılan robotların insanların yararına çalıştığı algısını değiştirmeye çalışıyor. Çünkü karşılaştığı aykırı robot Sunny sanıldığından öte yüklenen algoritma dışında hedef koymakta, hedefi için insanlara zarar vermekte, hayalini rüyasında imgelemekte ve çizmektedir. Buradaki yapay zeka, sembolik bana kalırsa, yani günümüz insanının oluşturulan yapay algısının kendini gerçekleştirmesini, gerçekleştiremeyince de mutsuzluğa, anlamsızlığa ve yokoluşa gidişinin sembolü gibi.

Düşündüğünü ve yaptığını düşünen, öğrenmenin nasıl olması gerektiğini öğrenen, homo sapiens, sapiensler olarak, yapay zekadan değil, algı yönetiminden ve yapay algıdan korkmamız gerek bana kalırsa.

WhatsApp'ın yapay zeka yazılım programı chatbot ile yıllardır, İnternet bağlantılı açılan video, resim vb. multimedya mesajlarını paylaşıyoruz. Bizler seçimlerimizin, seçtiğimiz video ve görsellerle neler olduğunu ortaya koyduktan sonra karşımıza çıkan tam da ihtiyacımız olan ürünlerin reklamları için reklam aracı olmaya başladık bile. Sosyal medyada 20li yaştaki halimizi paylaşırken de reklam yüzü, yeni dünya düzeninin yeni insan prototipi üretiminde her birimizin fenotipinden genetik kodlarına nasıl ulaşılabileceğinin şifrelerinin resmini de paylaşmış olduk. Unutmayın video içerik üreticiler der ki "Bir ürüne para vermeden kullanabiliyorsanız, ürün sizsinizdir"

Para vermediğimiz ürünlerin, hizmetlerin bedelini nasıl ödediğimizi gözden geçirebilmek, idrak edebilmek ve seçimlerimizin irademizin hizmetinde olabilmesini sağlayabilmek dileğiyle.

Gülnur İpin Harbek
Uzm. Klinik Psikolog
@uzm.psk.gulnuripinharbek
[email protected]