Uzun ve sıcak yaz günlerinde bizi serinletenlerin başında dondurma gelir kuşkusuz.
Kökeni Roma'ya dayanan bu besin deposu yiyeceğin tarihine ve yararlarına değinmek istiyorum bu yazımda.
Ülkemizde kış aylarında çok az tüketildiğine hep şaşırdığım dondurmayı dört mevsim yemeden duramayan biri olarak Romalılara şükranlarımı belirtmeden geçemeyeceğim.
Bu yazımın sonunda sizin de yaz kış yemeye karar vermeniz umuduyla, Roma’ya doğru yola çıkalım istiyorum birlikte.
M.Ö 4.yüzyılda buluyoruz kendimizi. Roma İmparatoru NERON'un gladyatör dövüşlerini izlerken iştahla yediği lezzetli yiyecekleri yapan çeşnilerin etrafında döndüğünü görüyoruz.
Bu durumdan son derece mutlu olan Neron'un yemekleri yapan ustaları ödüllendirmesi, onların değişik yiyecekler hazırlamasına sebep olurmuş. Bir gün çeşnibaşlarından biri dağın zirvesinden topladığı karları bir kaba doldurmuş, üzerine bal ve meyve parçaları koyarak imparatora sunmuş. Bu değişik ve oldukça lezzetli yiyeceğe hayran kalan Neron dağlardan kar toplatıp bal ve ezilmiş meyve parçalarıyla karıştırtarak tarihin ilk dondurmasını hazırlatmış.
Marco Polo Çinlilerden öğrendiği sütle buz karışımını 13.yüzyılda Avrupa'ya götürmüş. Bu metodu geliştirilen Fransa ve İtalya dondurmasıyla ünlenmiştir.
Jacob Fussel 1851 yılında Amerika'da ilk dondurmayı yapıp satan kişidir.
Yüzyıllar içinde dondurma buz süt karışımından öte kremalı bisküvi, çikolata ve meyveli çeşitleriyle ününü arttırmıştır.
1900 yılında soğutucu makinaların geliştirilmesiyle dondurma hızla yaygınlaşmıştır. Çıtır lezzetiyle dondurmanın ayrılmaz parçası olan külah ise ilk kez 1904'de yapılmıştır.
Anadolu'da dondurmanın tarihi ise 300 yıl öncesine dayanır. Kahramanmaraş’ı çevreleyen Ahir Dağ'ının zirvesinden toplanan karlar bal, pekmez ve meyvelerle karıştırılarak yazın en lezzetli ve serinleten yiyeceği hazırlanır, bu karışımın adına KARSAMBAÇ denirdi.
Osmanlı döneminde saraylarda yazın en çok tüketilen yiyeceklerin başında Karsambaç gelirdi. Kışın dağlardan toplanan kar derin kuyularda biriktirilip yazın bal, pekmez ve meyvelerle karıştırılıp hazırlanırdı.
150 yıl önce bu karışıma Maraşlı tatlı ustası Osman Ağa'nın süt ve şekere yabani orkide(salep) ilave etmesiyle bugünkü Maraş Dondurması doğmuştur. İçindeki salep nedeniyle sakız gibi uzayan ve bıçakla kesilerek, çatalla yenilen bu dondurma günümüzde dünyaca üne sahiptir.
Gelelim dondurmanın yararlarına;
Kalsiyum, protein, vitamin ve mineraller açısından oldukça zengin olan bu lezzetli tatlıyı yaz ve kış belli miktarda tüketmek sağlıklı beslenmemize oldukça yardımcı olacaktır.
Örneğin, dondurma sütle kıyaslandığında 100 gramındaki kalsiyum oranı sütten daha yüksektir. Vücuttaki kalsiyum eksikliği yağ yakımını azaltıp, yağ depolanmasına neden olduğu için dondurma yemek sanıldığı gibi kilo alımına sebep olmaz. Günde 100 kalori karşılığı kalsiyum alımı 1 yılda 5 kilo kaybı sağlar.60 gram sütlü dondurmanın 100 kalori olduğunu düşünürsek her gün yemenin kilo vermeye nasıl etkili olduğu anlaşılır sanıyorum.
A,B2 ve B12 vitaminleri açısından zengin olan dondurma, içeriğindeki fosfor, magnezyum, sodyum, potasyum, kalsiyum, demir ve çinko gibi mineraller sağlıklı cilt, göz, bağışıklık sistemini güçlendirme özellikleriyle oldukça yararlıdır.
Uzmanların 1 yaşından itibaren çocuklara oda sıcaklığında günde 1_2 top yedirmenin yararlı olacağını söylediği dondurma artık annelerin korkulu rüyası olmamalı. Çocuklar da bu keyfi yaşayarak hem mutlu hem sağlıklı olmalı.
Ne çok şey var bu tatlı ve lezzetli yiyeceğe dair söylenecek.
Annelerimizin ''aman çocuğa az verin, boğazı şişmesin''.
Sokakta tertemiz beyaz önlüğüyle ''dondurmam kaymak''diye bağıran dondurmacı amcanın yankılanan sesine sevinçle koşan çocukların mutluluğu...
Serin ve tatlı anılardan evimizde kolayca yapabileceğimiz bir dondurma tarifine geçiyorum.
Yarım kg süzme yoğurt
Yarım kg çilek ya da dilediğiniz bir meyve
1 çay bardağı şeker
1 çay kaşığı vanilya
Meyveler püre haline getirilip, diğer malzemelerle karıştırılarak küçük kaplara konur ve 8 saat dondurucuda bekletilir.
Son olarak önemli bir konunun altını çizmek istiyorum.
Eğer Neron ödüllendirmeseydi yemek ustalarını böyle harika bir tatlı olmayacaktı. Beğeni ve ödül kişilerin yaratıcı özelliklerini ortaya çıkarmalarını sağlar.
Ben bu yazıyı yazarak siz de sonuna kadar okuyarak bir ödülü hak ettik sanırım. Bir kâse ya da bir külah dondurmayla bakalım biz hangi yaratıcılığımızı ortaya çıkaracağız?
Çıkaracağız derken aklıma geldi, 8 saat sonra yaptığınız dondurmayı dondurucudan çıkarmayı unutmayın lütfen...
YORUMLAR