Bulgaristan’da Cumhurbaşkanlığı seçimlerinin ikinci turu yapıldı. Seçimlerin sonunda Milliyetçi aday eski Hava Kuvvetleri komutanı emekli General Rumen Radev, ikinci turda oyların yüzde 58,1'ini alıp Cumhurbaşkanı olurken rakibi Batı ve NATO yanlısı olan Parlamento Başkanı Tzetzka Tzaçeva ise oyların 35,3'ünü alarak seçimi kaybetti. Sonuçta Radev, Bulgaristan'ın 1989 yılında girdiği 27 yıllık demokratik sistemin 5. Cumhurbaşkanı olacak. Radev'in yardımcılığını BSP'den Avrupa Parlamentosu Milletvekili olan İliyana Yotova yapacak. Kayıtlı 8,35 milyon seçmenin bulunduğu Bulgaristan'da yurt dışındaki seçmenler de dâhil toplam 3 milyon 200 bin seçmenin sandık başına gittiği seçime katılım oranı, yüzde 48,7 dolaylarında oldu. Seçimde 23 adayın yarışması, aday enflasyonu ve Bulgaristan siyasal hayatı için rekor niteliğindedir. Bu da Bulgaristan’da siyasi atmosferin istikrarsızlığını ve kaygan zeminini göstermektedir. Parlamentonun parçalı yapısı yetmezmiş gibi bir de bunlara ilaveten muhalefetteki ve koalisyondaki partilerin dahi kendi cumhurbaşkanı adaylarını çıkarması siyasi uzlaşmazlığı açıkça göstermiştir.
ABD ve Bulgaristan seçimlerinin benzerlikleri
Bulgaristan seçimlerinin ABD seçimleri ile (Donald Trump ve Rumen Radev) küçük de olsa bir benzerliği var. Hem ABD’de hem de Bulgaristan’da bayan adaylar kaybetti (Hilary Clinton ve Tzetzka Tzaçeva ) ve beklenen değil beklenmeyen aday kazandı. Popülist, milliyetçi ve halk tabanına yönelik siyaset ipi göğüsledi. Amerika seçimlerini kazanan Trump için de Batı Avrupa ülkeleri tepki vermesi, Amerika’da Batı Avrupa’ya desteğin azaldığını gösteriyordu. Bulgaristan’da da benzer olay yaşandı. Özetle Dünya’da Batı Avrupa siyaseti kaybediyor. Radev, düzenlediği ilk basın toplantısında, "Ülkemizde demokrasi statükoyu yendi" dedi. Seçim sonuçlarının iktidara hak ettiği notu verdiğini ve ülkedeki siyasi ortamda dramatik hiç bir şey görmediğinin altını çizen Radev, "Ülkemizde herkesi sorumlu davranmaya çağırıyorum. Verdiğim hiç bir sözü unutmadan, her birini yerine getireceğim" ifadesini kullandı. Bu açıklamalar ABD yeni Başkanı Trump’ın açıklamalarına benziyor.
Balkanlar’da milliyetçilik kazanıyor!
Balkanlarda milliyetçilik her zaman vardır ve tehlikeli olmuştur. Balkanlardaki parçalanmanın ve savaşların en büyük nedeni milliyetçiliktir. Sırbistan ve Makedonya olduğu gibi Bulgaristan siyasetinde de milliyetçilerin önde olması Balkanlarda tehlike çanlarının çaldığını gösteriyor. Balkanlarda onlarca milliyete sahip insan 12 farklı ülkede yaşıyorlar. Bulgaristan'ın milliyetçi 53 yaşındaki yeni Cumhurbaşkanı Rumen Radev, ülkedeki Türk düşmanlığı yapan siyasetçileri sevindirmiştir. Temennimiz odur ki bu sonuçlar Bulgaristan’da yaşayan soydaşlarımıza karşı olumsuz hareketleri tetiklemez.
Bulgaristan’da erken seçim geliyor
Cumhurbaşkanlığı seçim sonuçları Bulgaristan’da erken genel seçimin olup olmayacağını göstermesi açısından işlevsel bir anlama sahipti. Bu arada, Başbakan Boyko Borisov, GERB'in adayı olan Parlamento Başkanı Tzetzka Tzaçeva'nın seçimi kaybetmesi durumunda hükümetinin istifasını sunacağını bildirmişti. Borisov, partisinin cumhurbaşkanlığı yetkisinin dışında kalması durumunda GERB partisinin de yönetimden çekilmesinin son derece doğal bir karar olduğunu açıklamıştı. Bulgaristan'da Başbakan Borisov'un istifası ve muhalefete dönmesi erken seçime işaret. Böylece Bulgaristan’da yeni bir döneme giriliyor olacak.
Bulgaristan’daki Türk partilerinin durumu
Bulgaristan siyaset sahnesinde Türklerin temsil edildiği Hak ve Özgürlükler Hareketi Partisi (HÖH/DPS), Sorumluluk, Özgürlük ve Hoşgörü için Demokratlar Partisi (DOST) , Hürriyet ve Şeref Halk Partisi (HŞHP) bulunuyor. HŞHP’nin gücü yok denecek kadar düştü. HÖH ise giderek kan kaybediyor. DOST, Avro-Atlantik çizgisine yakın ve güçlü aday olarak gördüğü Tsaçeva’yı destekleyeceğini ilan etmişti. Borisov’un DOST’un desteğini “ne kabul edebilirim ne reddedebilirim” açıklaması GERB’in Tsaçeva aleyhine ülkede kamuoyunda oluşabilecek eleştirileri önleme amacı taşımakla birlikte, DOST ile örtülü seçim ittifakını da yansıtmaktaydı. Bu seçim DOST için de sembolik bir göstergeye sahiptir. Teşkilatlanmasını tamamlayamadığından aday göstermeyen ve halkının hizmetinde, halkının sesi olan, Türkiye’ye ve soydaşlarına dost bir parti olduğunu ifade ettikleri DOST Partisi, demokrat kimliği, Türk azınlığa ve Türkiye’ye yönelik hiç bir olumsuz söz ve hareketi olmayan iktidar partisinin Cumhurbaşkanı adayı, Tsetska Tsaçereva’nın destekleneceğini belirtmişti. Doğrudan aday çıkaramadığından Tsaçeva’nın yanında yer aldığından DOST’un net oylarını tespit etmek mümkün olamayacaktır. Ancak Türklerin yoğun olarak yaşadığı şehirlerde GERB’e 2014’te çıkan oy ile Tsaçeva’nın oylarını karşılaştırmak ipucu verecektir. Diğer yandan Hak ve Özgürlükler Hareketi (HÖH/DPS) seçimin birinci turunda 2013-2014 döneminde kendisiyle birlikte BSP ve aşırı milliyetçi ATAKA ile beraber yer aldığı koalisyon hükümetinin Başbakanı Plamen Oreşarski’yi destekledi.
HÖH ve CHP yakınlığı
Teknokrat ve ekonomist yönü ön plana çıkan Oreşarski esas itibarıyla DPS/HÖH onursal başkanı Ahmet Doğan’ın adayı durumundadır. DPS/HÖH ülkedeki varlık gerekçesini Türk azınlığa borçlu olmasına karşın kendi partisinden olmayan etnik bir Bulgar’ı aday göstermiştir. HÖH, seçimin ikinci turunda rakip gördüğü DOST partisinin desteklediği Tsetska Tsaçereva’yıdesteklememiştir. HÖH’ün Türkiye’de CHP ile birlikte hareket etmesi ilginç benzerliklere neden oluyor. HÖH’ün Bulgaristan’da milliyetçi Bulgar adayları desteklemesi ile CHP’nin Türkiye’de PKK’yı destekleyen ve tutuklanan HDP’li vekiller hakkında yaptıkları açıklamalar manidardır.
Bulgaristan seçimlerinde Türklere yapılan haksızlık
Yurtdışında yaşayan Bulgaristan vatandaşlarına yönelik son düzenlemeyle getirilen sınırlama AB dışındaki ülkelerde ve özellikle Türkiye’deki Bulgaristan vatandaşlarını hedeflemiştir. Bu bağlamda bu ülkelerde en fazla 35 sandık açılabilmesi hususu cumhurbaşkanlığı seçiminde Tsaçeva’nın aleyhine bir durum olmuştur. Bu düzenlemenin uzun vadede ABD’den oy alan GERB’e ve Türkiye’deki oyların güçlü talibi DOST’a zarar vermiştir. Bulgaristan Cumhurbaşkanlığı seçimleri için Türkiye’de toplam 35 sandık kurulmuştur. Buna göre en fazla sandık İstanbul’da 7, Ankara’da 2, Edirne’de 1, İzmir’de 5,Kocaeli’de 2, Bursa’da 8, Yalova’da 1, Kırklareli’nde 1,Tekirdağ’da 3, Çorlu’da 2, Lüleburgaz’da 1 sandık kurulmuştur. Bulgaristan Meclisinde Türkiye´nin de yer aldığı Avrupa Birliği (AB) dışındaki ülkelerde en çok 35 seçim merkezinin açılması kararı alınması, yarım milyon soydaşın oy kullanma hakkına sahip olduğu Türkiye’de 2014 seçimlerinde 136 sandıkta oy kullanılırken şimdi 35 sandığa düşülmesi resmen bir engellemedir. Bulgaristan seçim yasasında yapılan değişiklikler sebebiyle iki defa üst üste oy kullanmayan seçmenin ondan sonra yapılacak ilk seçimde oy kullanma hakkı elinden alınmasına yönelik karar yasalaştığından özellikle Türk kökenli seçmenler açısından bu seçimler önemliydi. Bulgaristan seçim sonuçlarının Türkiye ile olan dış politikasına ve Bulgaristan’daki Türk soydaşlarımıza hayırlı ve olumlu sonuçlar getirmesini temenni ediyorum.
YORUMLAR