Kolesterol nedir?

Kolesterol ve trigliseridi yüksek bulunan hastaların yüzünü hemen bir şaşkınlık ifadesi kaplar. Bunun nedeni çoğumuzun sorunun sadece dengesiz beslenmemizden kaynaklandığını düşünmemizdir.
Lipid yüksekliği sorununun beslenmeden çok genetik / kalıtsal / ailevi etkenlerle, bazı hastalıklarla ya da kullandığınız ilaçlarla ilişkili olduğunu bilmezseniz boş yere üzülebilirsiniz.
LDL kolesterol yüksekliğinin de, HDL kolesterol yüksekliğinin de, trigliserit artışının da bazı önemli hastalıkların ilk işaretleri olabileceğini bilmenizde ve bu problemlerin genetik kaynaklı olabileceğini unutmamanızda yarar var. Kısacası kolesterol ve trigliserit artışı kalıtsal veya edinsel olabilir. Kalıtsal / genetik veya ailevi kolesterol ve trigliserit yüksekliği sorunu LDL’nin (kötü kolesterol) üretimindeki genetik bozukluklardan, LDL kolesterolü taşıyan proteinlerindeki (Apolipoprotein B) ailevi kusurlardan, trigliserit metabolizmasında önemli işlevler üstlenen lipoprotein lipaz aktivitesindeki yetersizlikten, düşük miktarda Apo A-1 proteini üretimi sonucu HDL (iyi kolesterol) üretimindeki azalmadan kaynaklanabilir.
Eğer; Kas ve kirişlerinizin üzerinde, göz kapaklarınızda sarı renkli cilt kabarıklıkları (ksantomlar) fark ederseniz, ailenizde şeker hastaları ve / veya ürik asit yüksekliği olanların fazla sayıda olduğunu düşünüyorsanız,birinci derece akrabalarınızda erken yaşlarda koroner arter hastalığına bağlı kalp krizleri ve ani ölümler varsa tekrarlayan karın ağrısı ile karakterli akut pankreatit ataklarından yakınıyorsanız ailesel kolesterol-lipid sorunlarının sizi de ilgilendirebileceğini düşünmeli ve uzman bir doktordan yardım istemelisiniz.
Sonradan edinilen kazanılmış lipid bozukluklarında LDL-kötü- kolesterol veya trigliseridiniz tek başına veya birlikte yükselmiş olabilir.
Tiroid bezinin hormon üretiminin kısmen veya tamamen durduğu hallerde (hipotiroidi) böbreklerden aşırı miktarda protein kaçağı ile karakterli nefrotik sendromda, primer biliyer siroz gibi tıkayıcı karaciğer hastalıklarında total ve LDL kolesterol seviyelerinde artış saptanır.
İLAÇLARA DİKKAT
Bazı ilaçların kan yağlarında ciddi değişimler yapabildiği bilinmektedir. Bu ilaçların kesilip daha uygun olmaları ile değiştirilmesi ile sorun çoğu kez çözülmektedir.
İşte en sık karşılaşılanları:
Tansiyon düşürücü bazı ilaçlar (idrar söktürücü tiazid grubu, beta reseptör blokajı yapanlar),
Ağız yolu ile östrojen hormonu kullanımı,
Doğum kontrol hapları
Kortizonun uzun süreli kullanımı sonucu meydana gelen lipid bozukluklarında da trigliserit ve VLDL kolesterol artışı ön plandadır.
Daha seyrek olarak görülen sağlık sorunlarından Anoreksiya da (yememe takıntısı), Akut İntermittent Porfiriada ve bağırsaktan besin emiliminin bozulduğu hallerde de kolesterol yükselmesi ön plandadır.
HDL ÇOK ÖNEMLİ
HDL -iyi- kolesterolünüzün azalmasını en az LDL kolesterol ve trigliserit yüksekliği kadar ciddiye almalısınız. Alkol ve östrojen kullanımı sonucu oluşan hipertrigliseridemiler dışında kalan trigliserit yüksekliklerine genellikle belirgin bir faydalı (HDL) kolesterol azalması eşlik eder. Kas geliştirmek amacı ile kullanılan hormonlardan anabolik steroidler (Androjen etkililer) ve LDL kolesterolü azaltmada kullanılan bazı ilaçlar HDL kolesterolde düşüşler yapmaktadır. Hareketsiz bir yaşamın ve çok düşük yağlı diyetlerin de HDL kolesterolde azalma yapabileceğini unutmamalısınız.
LDL kolesterol yüksekliği ve HDL kolesteroldeki azalma kalp ve damar sağlığınız için ciddi risklerdir. Bu sorunların tek tek ya da birlikte olduğu durumlarda diğer risk türlerinin ve sorunun nedeninin iyi tanımlanması, detaylı ve dikkatli bir risk analizi yapılması, koroner kalp hastalığı, beyin-damar hastalığı ve ateroskleroz düzeyine ilişkin genetik, metabolik, hormonal ve diğer incelemelerde uzman bir gözün varlığına özen göstermelisiniz.
Koroner kalp hastalıkları ve aterosklerozun (damar sertliği) halen tüm dünyada en önde gelen ölüm sebebi olduğunu dikkate alırsanız, bu uyarının ciddiyetini daha kolay kavrarsınız. Sadece kolesterol azaltıcı diyet, yaşam biçimi değişimleri ve statinler gibi kolesterol azaltıcı ilaçların ortalama yaşam süresi beklentisine 10-12 yıl gibi bir süre ilave ettiğini sakın unutmayın. LDL kolesterol ve trigliserit yüksekliği ile tedavi edici çalışmaları takip etmeye çalışın.
Kolesterol ve trigliserit yüksekliği ile HDL kolesterol yüksekliğine yönelik koruyucu ve tedavi edici çalışmaları abartmadan ama dikkatle uygulayın.
Kolesterol ve trigliserit tarama programları ile tarama tetkiklerini daha sonraki yazılarımızda anlatacağız.
İdeal yağ miktarı:
Kolesterol yüksekliğinizin önlenmesi ya da tedavisinde beslenme tarzındaki değişimler önemlidir. Amerika Kalp Sağlığı Vakfı’nın verilerine göre, bir günde alınması gereken yağ miktarları toplam bir günlük kalorinin yüzde yüzde 30’unu geçmemelidir. Doymuş yağlar için hayvansal kaynaklı yağlar ile hidrojen ile saflaştırılmış margarinlerin, tekli doymamış yağlar için zeytinyağının, çoklu doymamış yağlar için de diğer bitkisel yağların (ayçiçeği, pamuk ve mısırözü yağı) söz konusu olduğu aklınızda olsun.