Ülkemizde çok fazla bilinmeyen ancak özellikle sivil toplum çalışmaları ile uğraşan projeci (!) arkadaşlarımızın çalışmalarında ve proje yazım aşamalarında sıklıkla karşılarına çıkan bir kavram olan yaygın eğitim teknikleri eğitim sistemimiz açısından da çok önemli bir yöntem olarak değerlendirilmelidir. Günümüz dünyasında katılımcı odaklı, sorgulayan, öğrencinin analiz etme düzeyini arttıran bir yöntem olarak değerlendirilen yaygın eğitim teknikleri geleceğimiz Türkiye’sinde çok fazla duyacağımız bir kavramdır.
Genel olarak baktığımız zaman eğitim, bireyin doğumundan ölümüne kadar devam eden bir süreci içinde barındıran öğrenimlerinin bütünüdür. Görüldüğü gibi eğitim kavramı belirli bir dönemi değil hayat boyu olan bir süreci ifade etmektedir. Sosyal bilimler alanında olduğu gibi eğitim kavramının ortak bir tanımının yapılması zor görülmekle beraber literatürde öğrenimler neticesinde ortaya çıkmış ve dünyada da genel kabul görmüş üç tür eğitim sistemi bulunmaktadır. Bu eğitim türleri genel olarak, örgün eğitim, sargın eğitim ve yaygın eğitimdir. Bu yazımda daha çok yaygın eğitim tekniklerine yer vererek ülkemiz açısından neden gerekli ve önemli olduğunu savunmaya çalışacağım.
Yaygın eğitimin tanımını yapmak zor olmakla beraber daha çok öğrenim teknikleri üzerinden bir tanımının yapıldığı görülmektedir. Yaygın eğitim, bireyin ya da katılımcının genellikle bir kolaylaştırıcı ya da eğitmen aracılığı ile belirli bir plan doğrultusunda, öğrenme yöntemleri göz önünde bulundurularak ve bireyin öğrenmeyi öğrenmesi ön planda tutularak öğrenim sağladığı sistemdir. Bu sistemde öğrenci /katılımcı/ birey sadece belirli bir öğreten tarafından aktarılan mesaj ile değil, çevresindeki katılımcılarla karşılıklı etkileşim içerisine dahil edilerek aktif katılım sağlayarak ve genellikle daha sonrasında hayatına genelleyebileceği bir deneyim elde ederek öğrenir. Görüldüğü üzere yaygın eğitim, örgün eğitimden teknik açıdan farklı gözükmektedir. Öğrenen ve öğreten arasında karşılıklı bir etkileşimin olması, iletişim sürecinin çift taraflı gerçekleşmesi, katılımcı odaklı olması eğitim tekniğinin önemli taraflarını oluşturmaktadır. Yaygın eğitim türü içerisinde herhangi bir sistem içerisinde ölçme gerçekleştirilmez yani klasik anlamda bir not sistemi bulunmamakta; katılımcı / öğrenci öğrenme yeterliliklerini öz değerlendirmesi ile ölçme fırsatı yakalamaktadır.
Yaygın eğitim teknikleri ile geliştirilen eğitim modüllerinin katılımcılar ya da bireyler açısından çok fazla kazanımlarının olduğu yapılan bilimsel çalışmalarda da görülmektedir. Bu kazanımlara bakmak gerekirse;
Katılımcının yaratıcılığının gelişmesini ve çok yönlü kullanılmasını sağlar, Karar verme gücünü arttırır, Bireylerle olumlu iletişim kurma yeteneğini arttırır, Sorgulama ve kendini ifade edebilme yeteneğini geliştirir, Durağan ya da edilgen olmak yerine etkin ve katılımcı olmayı sağlar, Grupla birlikte hareket edebilme yetisi kazanır, Demokratik kişilik geliştirmeyi sağlar.Kalıplaşmış geleneksel eğitim programlarıyla, yıllardan beri önemli değişikliklere uğramadan kullanılmaya devam edilen eğitim araçlarıyla öğrencileri ilgi ve yetenekleri ölçüsünde yetiştirmek olanaksızdır. Yetiştirilen bireye ezber bilgiler aktarmak yerine öğrenmeyi öğretecek temel kavramları anlama, yorumlama ve uygulayabilme olanağı verecek, problem çözme yetenek ve davranışlarını kazandıracak, bilimsel düşünme alışkanlığını yerleştirecek, araştırma yapmayı, ekiple çalışmayı, konuşma, tartışma ve yazışma yoluyla iletişim kurmayı benimsetecek, onu yaratıcılığa ve estetik bir bakış açısı kazandırmaya yönlendirecek süreçler yaygın eğitim teknikleri aracılığı ile program geliştirme sürecinde derinlemesine çalışmayı gerektirir.
Sonuç olarak; yaygın eğitimde günümüz eğitim anlayışına paralel olarak bireylerin hizmetlerinde, verim ve yeterliliklerinin artırılması yoluyla gelişmelerini sağlayıcı bilgi, beceri ve tutumların kazandırılması amaçlanmıştır. İşte bu nedenle, çeşitli eğitim merkezlerinde, demeklerde ve vakıflarda açılan kurslar ile resmi ve özel kurum ya da işyerlerinde hizmetiçi eğitim etkinlikleri arasında yaygın eğitim teknikleri ile geliştirilen çalışmalara yer verildiği görülmektedir. Bu eğitim tekniğinin daha da yaygınlaştırılması ve ulusal eğitim politikasının bir parçası haline getirilmesi gerekmektedir.
YORUMLAR