Katılım kavramı günümüzde farklı düzeylerde (yerel, ulusal ve uluslar arası) yönetişim yaklaşımı çerçevesinde önemli görülen bir kavramdır. Özellikle yerel yönetimler bağlamında sıklıkla vurgulanan önemli ilkelerden biri olan katılım kavramı, ölçek olarak halka yakınlıkları dikkate alındığında, yerel yönetimlerin etkin ve etkili yerel politikalar üretmekte sivil toplumun katılımını sağlaması günümüzde artık olmazsa olmaz bir gereklilik olarak görülmektedir. Bu katılımın öncelikli olarak kendi sesini duyurmaları açısından örgütlenme ve kapasite eksikliği yaşayan dezavantajlı grupları hedef alması ise başlı başına bir amaç olarak ortaya çıkmaktadır.
Türkiye’de sivil toplum ve katılım kavramlarına yönelik farkındalığın az olduğu görülmektedir. Özellikle insan hakları ve hak temelli çalışmalar yapan sivil toplum kuruluşlarının etkin ve katılımcı bir perspektif taşımadığı yapılan araştırmalar sonucunda değerlendirilmektedir. Bu alanda üniversitelerin ve kurumsal olarak büyük sivil toplum kuruluşlarının yürütmüş olduğu çalışmalar neticesinde hazırlanan raporlar literatüre önemli katkı sağlamaktadır. Literatür değerlendirmesi yaptığımızda alan ile ilgili ulusal ve uluslar arası birçok kaynağa ulaşmamız mümkündür. Türkiye Avrupa Vakfı tarafından yürütülen ve proje sonucunda hazırlanan rapor bu bakımdan önemlidir. Yerel Yönetimler için İnsan Hakları Temelli Programlama raporunda hem hak temelli özne olarak sivil toplum temsilcileri hem de yerel yönetimler kapsamında yürütülen çalışma temel referans niteliğinde görülmektedir. Rapor temel olarak yerel yönetimlerin stratejilerini oluştururken genelde dezavantajlı grupların dikkate alınması gerektiğini vurgulamaktadır. Ancak bu vurgu bizce eksik kalmaktadır. Hak temelli özne olarak gördüğümüz dezavantajlı grupların kendileri ile ilgili alınacak çalışmalarda ve kararlarda başkalarının değil kendilerinin söz sahibi olmaları gerekmektedir. İnsan hakları bağlamında hak temellilik bunu gerektirmektedir. Grupların bakış açılarının ve yaklaşımlarının alınmadığı kararlar her ne kadar olumlu bile görülse insan hakları perspektifinden uzak görülmekte, bütüncül bir yaklaşıma sahip olmamaktadır.
Sonuç olarak, yerel yönetimler özel politika gerektiren gruplar özelinde çalışmalarını gerçekleştirmeden once katılımcı bir anlayışı ile hareket etmelidirler. Hak temelli yaklaşım çerçevesinde hak öznesini sürecin içerisinde konumlandırmalı ve politikalar bu anlayışı kapsamında şekillendirilmelidir. Politikaların ve uygulamaların sürdürülebilirliği bu şekilde sağlanmalıdır.
YORUMLAR